Op het eerste gezicht lijken cyclocross- en gravel fietsen op elkaar: het zijn beide racefietsen met twee 700c-wielen, grovere banden en een drop-stuur. Maar zodra je een kijkje van dichtbij neemt en beide type fietsen goed doortest, dan zul je wel degelijk enkele belangrijke verschillen zien en voelen.
Enkele voorbeelden van cyclocross fietsen:
En enkele voorbeelden van gravelbikes:
In de geometrie van het frame - de hoeken en lengtes van de verschillende buizen - zijn enkele significante verschillen te onderscheiden tussen de cyclocross fiets en de gravel bike.
Gravel bikes zijn geoptimaliseerd voor comfort over langere afstanden, gereden op grind- en zandwegen.
Cyclocross fietsen zijn daarentegen bedoeld voor ritten van kortere duur (< 2 uur) en zijn meer gebouwd op hoge snelheid. Het zijn eigenlijk wat meer wedstrijdfietsen. Parcoursen van cyclocross wedstrijden bevatten veel bochten en obstakels, waar met snelheid over- of omheen moeten worden gemanouvreerd. Daarom geven ontwerpers prioriteit aan snelheid en wendbaarheid, en daarna pas aan comfort.
Gravel fietsen hebben de neiging om meer een mountainbike-achtige geometrie te hebben, terwijl cyclocross fietsen wat meer weg hebben van de racefiets geometrie.
Zo heeft een cyclocross fiets meestal een balhoofdbuis van ongeveer 72°-73° voor snelle bochten, terwijl die van een gravel fiets ongeveer een graad vlakker is voor een stabieler gevoel.
De rijpositie is ook anders, met met een grotere head tube hoek en kortere bovenbuis op gravel bikes, voor een meer rechte zitpositie. Aan de achterkant heeft een gravel fiets langere liggende achtervorken. Een cyclocross fiets heeft meestal liggende achtervorken van maximaal 425 mm, terwijl die van een gravel bike kunnen oplopen tot wel 465 mm lang. Uiteraard uitzonderingen daargelaten.
Een frame voor een cyclocross fiets is over het algemeen lichter dan een gravel bike. Uiteindelijk is een cyclocross fiets namelijk uitsluitend gemaakt om een persoon te dragen (en door een persoon gedragen te worden), en een gravelbike, ook wel adventure bike genoemd, kan ook gebruikt worden met fietstassen en bagage. Daarom zijn gravelbike frames vaak iets steviger en dus zwaarder.
De cyclocross fiets is een echte racemachine. Hoe lichter de fiets is, hoe sneller, dus elke gram telt. Ook is het gewicht belangrijk omdat cyclocrossers tijdens wedstrijden stukken moeten lopen terwijl ze hun fiets op hun nek dragen. Ze moeten trappen oplopen en over barrières en andere obstakels rennen, dus dat is nog een extra reden om de fietsen zo licht mogelijk te maken.
Cyclocross fietsen worden in principe nooit gebruikt door avonturiers die bijvoorbeeld op fietsvakantie gaan. Gravel bikes wel, dus deze moeten bijvoorbeeld spatborden, fietstassen en andere accessoires kunnen dragen. Om die reden zijn gravelbikes een stukje zwaarder en robuuser dan cyclocross fietsen.
Een klassieke cyclocross fiets combineert een 46/36 crankset en een medium-brede cassette zoals een 11-28. Je hebt de écht hoge versnellingen van een racefiets niet nodig, omdat je niet met meer dan 60km/u bergaf racet zoals bij een reguliere racefiets wel het geval is. Toch heb je wel redelijk lage versnellingen nodig om fikse hellingen te kunnen beklimmen.
Gravel fietsen hebben een bredere range versnellingen. Een 50/34 kettingset met een 11-32 cassette is gebruikelijk, maar sommige fietsen vergroten het bereik met een 48/32 of zelfs 42/28 crankset. Merken als Shimano, SRAM en Compagnolo hebben inmiddels gespecialiseerde groepsets in het assortiment.
Volgens de regels de UCI (Union Cycliste International), mogen cyclocross banden niet meer dan 33 mm breed zijn. Er is officieel wel ruimte voor bredere banden, maar er moet ook ruimte zijn om modder af te voeren, die onvermijdelijk wordt opgespaard tijdens de nattere races.
Gravel fietsen hebben doorgaans wel veel bredere banden. Moderne gravel bikes worden geleverd met een bandenspeling van minimaal 40 mm. Dat betekent dat je relatief bredere banden kunt gebruiken zonder bang te zijn dat ze tegen je frame aanlopen. Grotere banden betekenen meer comfort tijdens het fietsen over ruige ondergrond.
Overigens zijn steeds meer banden in zowel gravel bikes als cyclocross fietsen Tubeless. Dit betekent namelijk dat ze veel minder snel lek gaan, wat voor zowel cyclocross- als gravel fietsen zeker handig is.
Elke gravel bike die we hebben kunnen vinden, maakt gebruik van schijfremmen. Naast hun voordelen op het gebied van remkracht en consistentie op een nat wegdek, hebben schijven een zeer groot voordeel voor ritten die op ruigere ondergronden worden gereden: de remkracht wordt niet beïnvloed door velgschade (wat bij velgremmen wel het geval is).
Er is een handjevol cyclocross fietsen die nog te koop zijn met cantilever-remmen, maar tegenwoordig gebruiken eigenlijk ook bijna alle cyclocross fietsen schijfremmen, om vrijwel dezelfde redenen met daarbij nog dat modder veel beter wordt afgevoerd.
Cyclocross fietsen zijn bedoeld om korte afstanden te racen én het is noodzakelijk om de fiets af en toe te dragen tijdens loopstukken. Dit betekent dat er geen ruimte is voor bidons. Je kunt ze er uiteraard wel gewoon opzetten, mocht je een cyclocross fiets op de weg gaan gebruiken.
Omdat gravelbikes ook adventure bikes zijn die gebruikt worden door mensen die bijvoorbeeld op fietsvakantie gaan, is er bij de ontwikkeling ervan rekening gehouden met ruimte voor o.a. bagage mogelijkheden en de optie om meerdere waterflessen mee te nemen.
In hun puurste vorm hebben cyclocross fietsen dus een zeer beperkte doelstelling (snel, licht en gemakkelijk te handelen) en dat leidt tot een zeer specifiek frame-ontwerp en zeer specifieke functies. Ze zijn dus geweldig voor cyclocross-races, maar minder geschikt als allround fiets door hun relatief kleine versnellingsbereik en het feit dat je niet echt dikke banden erin kunt zetten. Echter, wanneer je op zoek bent naar een soort extra racefiets voor op de weg (en misschien af en toe een bospaadje), maar dan wat beter geschikt voor slechtere weersomstandigheden, dan is een cyclocrosser dus weer een perfecte keuze.
Gravel fietsen nemen ideeën van cyclocross fietsen over en komen met dikkere banden, een groter versnellingsbereik, en een iets aangenamere rijpositie. Een betere all rounder dus. Maar in the end is het maar net waar je de voorkeur aan geeft.
Terug naar Koopgids
