Gravelschoenen zijn fietsschoenen die specifiek zijn ontworpen voor gebruik op gravelpaden, boswegen en licht terrein, precies de ondergronden waarop je met een gravelbike rijdt. Ze combineren het beste van twee werelden: de lichtheid en stijfheid van racefietsschoenen en de robuustheid en het loopcomfort van mountainbikeschoenen. In de praktijk betekent dit dat gravelschoenen je een efficiënte krachtoverbrenging geven tijdens het trappen, maar ook voldoende grip en comfort bieden wanneer je naast de fiets loopt.
Gravelschoenen zijn ontstaan omdat gravelen als discipline nét iets anders is dan wielrennen op de weg of mountainbiken op zwaar terrein. Op een gravelbike haal je vaak hogere snelheden dan op een MTB, maar je komt ook onverharde paden en losse ondergrond tegen waar je soms even moet afstappen. De schoenen moeten dus zowel aerodynamisch en stijf zijn voor snelheid, als duurzaam en gripvast voor off-road gebruik. Waar een pure raceschoen absoluut niet gemaakt is om mee te lopen en een MTB-schoen juist helemaal op ruig terrein is gericht, zoeken gravelschoenen die gulden middenweg.
Kort samengevat: gravelschoenen kun je zien als een raceschoen met een licht profiel op de zool
Ze zijn lichter dan typische MTB-schoenen, hebben een stijvere zool voor betere trapkracht, en voldoende (maar niet overdreven) profiel onderop voor grip op gravelstroken. Ze gebruiken vrijwel altijd een MTB-type klikpedaal aansluiting (SPD, 2-boutsysteem) zodat je gemakkelijk kunt in- en uitklikken op gravel en ook een stuk kunt lopen zonder dat er grote plaatjes onder je schoen uitsteken. In de volgende secties gaan we dieper in op de verschillen met reguliere wielren- en mountainbikeschoenen en op alle belangrijke eigenschappen van gravelschoenen.
Gravelschoenen lijken op het eerste gezicht veel op mountainbikeschoenen, en delen ook kenmerken met racefietsschoenen. Toch zijn er duidelijke verschillen. Hier vergelijken we gravelschoenen met beide andere typen, zodat je precies weet wat de unieke eigenschappen zijn.
Racefietsschoenen (wielrenschoenen) zijn ontworpen voor maximale prestaties op glad asfalt en hoge snelheden. Ze hebben doorgaans extreem stijve zolen en een strak, aerodynamisch ontwerp om elke watt trapkracht om te zetten in snelheid. Het zijn echter géén schoenen om mee te lopen. Een typische raceschoen heeft een volledig vlakke, gladde zool, eigenlijk niet meer dan een harde kunststof of carbon plaat. De grote schoenplaatjes (bijv. Look of SPD-SL) monteer je óp die zool, waardoor ze uitsteken. Door het gebrek aan profiel en de uitstekende platen kun je met raceschoenen vrijwel niet lopen; bij elke stap glijd je weg en slijten de plaatjes razendsnel.
Deze opzet is prima voor de weg, waar je bijna nooit hoeft te lopen en een groot contactoppervlak van plaat en pedaal juist efficiëntie en controle biedt. Gravelschoenen verschillen op een paar punten duidelijk van raceschoenen:
Zool en loopcomfort: Gravelschoenen hebben altijd een loopprofiel (noppen) onder de zool, in tegenstelling tot de volledig gladde roadzool. Bij gravelschoenen zijn de schoenplaatjes verzonken in de zool, waardoor je ze niet voelt tijdens het lopen. Dit betekent dat je met gravelschoenen wél stukken kunt wandelen zonder direct alles kapot te lopen of je evenwicht te verliezen. Handig, want bij gravelritten moet je soms een stuk lopen door zand, modder of over grind.
Pedaalsysteem: Waar raceschoenen grote 3-gaats plaatjes gebruiken (SPD-SL, Look etc.), gebruiken gravelschoenen het 2-gaats SPD-systeem zoals bij MTB-schoenen. SPD-plaatjes zijn metaal, kleiner en verzinken in de zool. Ze klikken in twee-bouts MTB-pedalen, die beter tegen vuil kunnen en makkelijker uit te klikken zijn in noodgevallen. Dit maakt gravelschoenen veel geschikter voor off-road omstandigheden dan raceschoenen. Sterker nog: op een gravelbike is het verstandig om schoenen te rijden die geschikt zijn voor MTB-pedalen (SPD), om problemen met modder, zand en stenen te voorkomen
Stijfheid & efficiëntie: Racefietsschoenen zijn vaak nóg stijver dan gravelschoenen, puur gericht op maximale krachtoverbrenging op asfalt. Gravelschoenen hebben een iets soepeler zool (of in elk geval niet méér stijfheid dan nodig) zodat ze ook comfortabel blijven als je eens moet lopen of langere tijd off-road trilt. Toch benaderen de betere gravelschoenen qua stijfheid de raceschoenen, zodat je op snelheid niet teveel energie verliest. Zie het als een spectrum: raceschoenen helemaal aan de prestatiekant, MTB-schoenen aan de comfortkant, en gravelschoenen ergens in het midden voor een balans.
Bescherming en duurzaamheid: Gravelschoenen zijn meestal wat steviger gebouwd aan de bovenkant dan raceschoenen. Vaak is de neus van de schoen verstevigd om je tenen te beschermen tegen steentjes en takken op gravelpaden, en het bovenwerk is gemaakt van materialen die beter bestand zijn tegen krassen en scheuren. Raceschoenen daarentegen zijn vaak zo licht en gestroomlijnd mogelijk, soms met veel ventilatieopeningen, maar minder bescherming. Dit betekent dat gravelschoenen iets zwaarder kunnen uitvallen dan pure raceschoenen door die extra verstevigingen.
Kortom, gravelschoenen bieden veel meer veelzijdigheid dan wielrenschoenen. Je levert een fractie in op ultieme stijfheid en gewicht, maar krijgt er grip, loopcomfort en duurzaamheid voor terug, essentieel voor avontuurlijke graveltochten.
Mountainbikeschoenen en gravelschoenen liggen dicht bij elkaar. Sterker nog, je zou prima met een paar goede MTB-schoenen kunnen gaan gravelen, en veel mensen doen dat ook. Toch zijn er nuanceverschillen, omdat gravelen iets andere eisen stelt dan mountainbiken. Een gravelrit verloopt meestal minder extreem technisch dan een MTB-rit: meer brede paden, gravelwegen en zelfs stukken asfalt, en minder ruige singletracks of rotsige beklimmingen. Daardoor hoeven gravelschoenen niet exact dezelfde eigenschappen te hebben als schoenen voor hardcore mountainbike-parcours. De belangrijkste verschillen tussen gravelschoenen en traditionele MTB-schoenen:
Zoolprofiel en noppen: Beide typen hebben een profielzool met noppen voor grip. Bij gravelschoenen zijn de noppen echter meestal ondieper en minder agressief dan bij echte MTB-schoenen. Je krijgt precies genoeg grip om een stukje mee te lopen op gravel, maar het profiel is niet overdreven. MTB-schoenen hebben vaak een grover profiel, met hogere noppen of zelfs uitsparingen voor metalen studs aan de voorkant voor modderige hike-a-bike secties. Gravelschoenen laten zulke vooruitstekende spike-noppen meestal weg, omdat je op gravel zelden door diepe modder hoeft te ploeteren. Het resultaat is dat gravelschoenen dankzij hun subtielere zool vaak iets lichter zijn dan MTB-schoenen.
Stijfheid van de zool: Mountainbikeschoenen zijn gebouwd met het oog op een mix van trappen en lopen. Ze hebben daarom vaak een iets flexibeler zool dan raceschoenen, zodat je voet kan afrollen bij het lopen. Gravelschoenen neigen iets meer naar de stijve kant voor betere trapefficiëntie bij hogere snelheid. Veel gravelmodellen lenen technieken van raceschoenen (zoals carbon of composietzolen) om de stijfheid te verhogen. In de praktijk zijn hoogwaardige gravelschoenen daardoor stijver dan gemiddelde MTB-schoenen, wat helpt om sneller over gravelwegen te gaan, terwijl ze toch loopcomfort behouden. Een goede gravelschoen biedt dus een middenweg: niet zo plank-stijf als een pure XC-raceschoen, maar zeker ook niet zo soepel als een toerschoen.
Aerodynamica en vormgeving: Dit aspect speelt bij MTB-schoenen nauwelijks een rol, maar bij gravelschoenen wel enigszins. Omdat op de gravelbike de snelheden hoger liggen dan op een technische mountainbiketrail, zie je dat gravelschoenen vaak iets slanker en gestroomlijnder ontworpen zijn. Denk aan een wat strakkere pasvorm, minder uitstekende delen en een design dat dichter bij een wegenschoen ligt (maar dan met noppen). Natuurlijk is het aerodynamische verschil in de praktijk klein, maar het laat zien dat de focus van gravelschoenen net wat meer op efficiënte snelheid ligt.
Gewicht: Doordat gravelschoenen doorgaans minder grof zijn uitgevoerd dan MTB-schoenen (minder en lager profielrubber, soms meer lichtgewicht materialen), zijn ze vaak iets lichter in gewicht. Voor lange gravelritten of races is dat mooi meegenomen. MTB-schoenen moeten soms extra bescherming hebben (tegen stenen, bij crashes, enz.) en kunnen daarom zwaarder uitvallen.
Gebruik van SPD-pedalen: Zowel bij gravel als MTB is SPD (het twee-bouts systeem) de standaard, dus in dat opzicht zijn ze gelijk. Een praktisch verschil in gebruik kan zijn dat gravelaars die vanuit de weg komen soms overwegen om toch racepedalen te gebruiken voor nog meer trapefficiëntie. Over het algemeen wordt dit afgeraden, omdat SPD-pedalen/schoenen veel veelzijdiger en veiliger zijn off-road. MTB-schoenen en gravelschoenen zijn dus onderling uitwisselbaar qua pedalen; het verschil zit ‘m meer in bovengenoemde ontwerpdetails.
Conclusie verschil: Je kunt prima met een mountainbikeschoen gaan gravelen, maar een echte gravelschoen zal net wat lichter, stijver en gestroomlijnder zijn, met precies genoeg profiel. Zie het als een verfijnde variant van de MTB-schoen, toegespitst op het type terrein en de snelheid van gravelbiken. Gravelschoenen combineren de lichtheid en stijfheid van raceschoenen met de robuustheid en het loopgemak van MTB-schoenen, de ideale keuze voor gravelavonturen. Twijfel je nog over welk type fietsschoen het beste bij je past? In onze uitgebreide fietsschoenen koopgids leggen we alle verschillen tussen race-, MTB- en gravelschoenen uit.
Nu we de positionering van gravelschoenen begrijpen, kijken we naar de belangrijkste kenmerken waar je op moet letten. Of je nu nieuwe gravelschoenen zoekt of gewoon wilt weten wat een goede schoen onderscheidt, de volgende aspecten zijn cruciaal: de zool (stijfheid en profiel), de grip en het loopcomfort, het sluitingssysteem, de pasvorm, het ademend vermogen en de duurzaamheid. We lopen ze één voor één langs.
De stijfheid van de zool bepaalt voor een groot deel hoe de schoen aanvoelt tijdens het fietsen én tijdens het lopen. Bij gravelschoenen wil je een goede balans. Een stijve zool zorgt ervoor dat je trapkracht efficiënt wordt overgebracht op de pedalen, er gaat minder energie verloren door buigen of dempen. Dit is vooral belangrijk als je stevig wilt doorrijden op gravelwegen of misschien zelfs wedstrijden rijdt. Veel gravelschoenen in het hogere segment hebben daarom een (deels) carbon zool of een met carbon versterkte zool voor extra stijfheid, vergelijkbaar met wat je bij raceschoenen ziet. Sommige topmodellen zitten qua stijfheid dicht tegen raceschoenen aan, voor maximale prestaties.
Aan de andere kant: gravelritten kunnen lang zijn en soms moet je afstappen en een stuk lopen. Te stijf kan dan oncomfortabel worden. Een helemaal onbuigzame carbon zool maakt lopen lastig en kan op zeer lange ritten voor vermoeide voeten zorgen. Daarom kiezen fabrikanten vaak voor een iets minder stijve oplossing dan bij pure wegschoenen. Veel gravel- en MTB-schoenen gebruiken bijvoorbeeld nylon of composiet zolen (kunststof al dan niet gemengd met wat carbonvezel) die een middenweg bieden. Zo’n zool is stevig genoeg voor efficiënte kracht bij het trappen, maar heeft een klein beetje flex, wat comfort toevoegt. Shimano hanteert bijvoorbeeld een eigen stijfheidsschaal; hun RX8 gravelschoen scoort 10/12 op stijfheid, terwijl mid-range modellen rond 8/12 zitten, dat illustreert het verschil in filosofie (maximale power vs. meer vergevingsgezind).
Waar let je op? Bedenk wat voor ritten je gaat doen. Ben je een prestatierijder of ga je racen op gravel, dan loont een stijvere (mogelijk carbon) zool. Doe je veel bikepacking of toertochten met wandelstukken, dan mag de zool best iets soepeler zijn. Fabrikanten geven vaak een indicatie van zoolstijfheid; gebruik die als leidraad. Pro-tip: Pas de schoenen en probeer de zool met de hand te buigen. Een lichte buiging bij forse kracht duidt op een gematigde stijfheid, bij pure carbon racezolen krijg je praktisch geen beweging. Gravelschoenen behoren ergens tussen deze uitersten te zitten.
Een kenmerk dat gravelschoenen duidelijk onderscheidt van wegschoenen is het zoolprofiel met noppen. Deze rubberen noppen of blokjes onder de zool geven grip op losse ondergrond en beschermen de plaatjes, zodat je zonder problemen een stukje kunt lopen. Bij gravel- en MTB-schoenen zijn de metalen SPD-schoenplaatjes verzonken in de zool geïntegreerd. Hierdoor loop je in feite op de rubberen delen en merk je nauwelijks dat je een klikplaatje onder je voet hebt.
De vorm en hoogte van de noppen zijn bij gravelschoenen geoptimaliseerd voor gematigd terrein. Zoals eerder genoemd zijn de noppen iets lager/ondieper dan bij echte MTB-schoenen. Ze bieden genoeg houvast op gravel, hard zand, modderstroken of een koffiestop, maar voorkomen overtollig gewicht of verlies aan trapefficiëntie. Je zult merken dat het profiel onder een gravelschoen vaak minder grof oogt dan dat van een enduro- of XC-schoen. Dit bevordert ook het schoon blijven van de zool: minder diepe groeven betekent dat modder en steentjes minder blijven vastkleven, wat weer scheelt in onderhoud.
Toch is de grip voldoende voor praktisch alle situaties die je op een gravelrit tegenkomt. Loop je over nat gras, een grindpad, door mul zand of zelfs een stukje modder: een goede gravelschoen geeft vertrouwen dat je niet uitglijdt. Fabrikanten gebruiken verschillende rubbercompounds voor de zolen, soms zie je merken samenwerken met bijv. Vibram voor de rubberen onderkant. Belangrijk is dat het profiel zich uitstrekt over de neus en hiel, zodat je ook heuvelop of bergaf grip houdt bij het lopen.
MTB-schoenen hebben soms extra functies als verwijderbare studs bij de neus voor extreme modder of cyclocross. Gravelschoenen laten dit meestal weg, maar sommige modellen hebben wel voorbereidingen voor studs mocht je ze willen monteren. Voor de meeste gravelgebruikers is dit niet nodig.
Loopcomfort: Dankzij het profiel en de iets flexibelere zool kun je met gravelschoenen verrassend goed wandelen. Verwacht geen hiking boots, maar korte stukken een hek passeren, door een cafe lopen of een stukje klunen is geen probleem. Dit is een enorm voordeel ten opzichte van wegschoenen. Let wel op: loop niet onnodig lange afstanden op je fietsschoenen; daar zijn ze niet primair voor bedoeld en je slijtage zal toenemen. Maar als het parcours of avontuur het vereist, laten gravelschoenen je niet in de steek zodra je voeten naast de pedalen staan.
Hoe de schoen om je voet wordt vastgemaakt is meer dan alleen gemak, het beïnvloedt pasvorm, comfort en zelfs duurzaamheid. Bij gravelschoenen (en fietsschoenen in het algemeen) zie je grofweg vier soorten sluitingssystemen: veters, klittenband, gespen/ratels en draaisluitingen (BOA of vergelijkbaar).
Veters: Ouderwets? Integendeel, veters zijn aan een comeback bezig, zeker bij gravel- en retro-geïnspireerde schoenen. Verschillende moderne gravelschoenen kiezen voor vetersluiting om meerdere redenen. Veters zijn licht en simpel, en je kunt de druk op de voet mooi gelijkmatig verdelen. Bovendien is er esthetisch iets aantrekkelijks aan die klassieke look. Het nadeel is uiteraard dat je veters niet tijdens het fietsen kunt verstellen en dat ze (zeker off-road) vuil kunnen worden of losraken. Fabrikanten lossen dat laatste vaak op door elastische bandjes of flapjes om de strik onder te stoppen. Als je fan bent van eenvoud en een ruim instelbare pasvorm, zijn veters een prima keuze. Denk bijvoorbeeld aan de stylische lace-ups van Giro of Rapha (geen productpromotie, slechts ter illustratie van het type).
Klittenbandsluiting: Veel instap- en mid-range schoenen gebruiken (gedeeltelijk) klittenband. Klittenbandriempjes zijn goedkoop, licht en snel in gebruik. Je trekt de schoen in één beweging aan en plakt het bandje vast, klaar. Meestal zie je 1 tot 3 klittenbandstraps op een schoen, soms in combinatie met een gesp of draaisluiting. Voordeel is de eenvoud; nadeel is dat klittenband na verloop van tijd zijn grip kan verliezen, zeker als er modder en zand in komt. Onderhoudstip: houd de klittenbandjes schoon door ze af en toe uit te borstelen, zodat vuil de hechting niet belemmert. Klittenband kun je niet zo fijn-tunen als een draaisluiting en bij intensief gebruik kan het wat losser gaan zitten, maar voor recreatief gebruik werkt het prima.
Gesp-/ratelsluiting: Dit was een tijdlang dé standaard op high-end schoenen voordat BOA-draaiers populair werden. Een gesp (ratel) is een mechanisch bandje dat je in kleine stapjes kunt aantrekken. Vaak zit de gesp als bovenste sluiting, met daaronder nog een of twee klittenbandjes. Ratelgespen klemmen je voet stevig vast en laten zich onderweg redelijk goed verstellen (een tandje losser of vaster). Ze zijn ook vrij duurzaam en laten niet snel los. Het nadeel is wat extra gewicht en potentieel drukpunt op de plek van de gesp. Tegenwoordig zie je gespen minder vaak, omdat de draaisluiting het grotendeels heeft overgenomen. Toch hebben sommige merken of modellen nog steeds hun eigen gesp-systeem, en sommige gebruikers zweren erbij vanwege de betrouwbaarheid (er kan weinig aan stuk).
Draaisluiting (BOA e.a.): De meest moderne en populaire optie op mid- en high-end gravelschoenen is de draaisluiting, vaak aangeduid als BOA-sluiting (naar het bekendste merk). Dit is een rond draaiwieltje dat een dunne kabel aantrekt en zo de schoen sluit. Het grote voordeel is de zeer precieze afstelling: met een draai klik je de schoenen strakker of losser, zelfs tijdens het rijden, tot het perfect zit. De druk wordt gelijkmatig verdeeld en het systeem is doorgaans laag-profiel en licht. Veel topschoenen hebben twee BOA-draaiers: eentje boven op de wreef en eentje meer bij de tenen, voor afzonderlijke afstelling. Een draaisluiting is bovendien behoorlijk slijtvast en vervangbaar als er toch iets stuk gaat. En leuk detail: BOA geeft op zijn draaiknoppen levenslange garantie bij normaal gebruik, gaat er eentje kapot, dan kun je vaak gratis een nieuwe krijgen (dit even terzijde als servicefeitje). Het enige minpuntje van draaisluitingen is dat ze de prijs van schoenen opdrijven. Op de voordeligere modellen zie je er daarom vaak één of nog geen; hoe duurder de schoen, hoe geavanceerder (twee BOA’s, of combinatie met klittenband e.d.).
In de praktijk kies je het sluitingssysteem dat jou het meeste aanspreekt. Comfort en gebruiksgemak staan voorop. Wil je onderweg kunnen fine-tunen? Dan zijn BOA of gespen ideaal. Heb je geen zin in potentieel mechanisch gedoe en houd je van eenvoud? Dan zijn veters of klittenband prettig. Let ook op de kwaliteit van de uitvoering: een goede klittenband kan beter zijn dan een goedkope imitatie draaisluiting. Bij gravelschoenen zie je veel BOA’s in het middensegment en hoger, soms in combinatie met één klittenband voor de voorvoet (voor snelle instap). Uiteindelijk moet de sluiting zorgen voor een stevige omsluiting zonder drukpunten. Probeer bij passen eens uit: kun je de spanning gelijkmatig krijgen en blijft de hiel goed gefixeerd als je de sluiting aantrekt? Dan is het systeem geslaagd.
De pasvorm is misschien wel het allerbelangrijkste criterium bij fietsschoenen. Een mooie, dure gravelschoen met alle juiste features gaat je geen plezier brengen als hij niet goed aan jouw voeten zit. Let op de volgende punten voor pasvorm en comfort:
Breedte en vorm van de leest: Elk merk en model heeft een iets andere leest (voetvorm). Sommige schoenen vallen smal uit, andere breed. Zo staan bijvoorbeeld Sidi en Fizik bekend om relatief smalle pasvorm, terwijl merken als Northwave en Lake juist breder zijn. Shimano zit vaak in het midden en biedt van bepaalde modellen zowel een normale als een brede versie aan. Ken je eigen voet: heb je brede voorvoeten of juist smalle? Kies een schoen die daarbij aansluit, of ga voor merken die meerdere breedtematen voeren. Een te smalle schoen knelt en veroorzaakt slapende voeten of pijn, een te brede schoen laat je voet schuiven wat tot blaren leidt.
Maat en lengte: Fietsschoenen vallen over het algemeen klein. Vaak is een maat groter nemen dan je normale schoenmaat aanbevolen. Je voeten zetten tijdens het fietsen iets uit (zeker in warme omstandigheden), en je wilt voorkomen dat je tenen voortdurend de voorkant raken. Pas schoenen bij voorkeur in de namiddag als je voeten al iets voller zijn, en met fietssokken aan. Als je teen net vrij is van de neus en de rest sluit goed aan, zit je goed. Let erop dat je hiel niet omhoog komt bij lopen of trekken aan de pedalen, dan is de schoen te ruim bij de hiel.
Geen “inlopen”: In tegenstelling tot leren wandelschoenen, gaan fietsschoenen niet echt oprekken of inlopen. Ze moeten vanaf het begin goed zitten. Een klein drukpuntje verdwijnt meestal niet magisch na 100 km fietsen; het wordt eerder erger. Kies dus schoenen die direct comfortabel voelen op de belangrijkste punten. Pas ze desnoods een tijdje in de winkel. Bedenk dat als je tussen twee maten in zit, de grotere vaak veiliger is (je kunt altijd iets dikker sokken dragen of een inlegzooltje wisselen, maar een schoen die echt te klein is, daar is weinig aan te doen).
Inlegzolen en voetbed: Veel fietsschoenen komen met standaard (dunne) binnenzooltjes. Sommige merken bieden anatomische voetbedden of verstelbare steuntjes voor de voetboog. Bijvoorbeeld Specialized heeft het Body Geometry concept met verschillende steunzooltjes. In gravelschoenen is ondersteuning welkom, zeker bij lange ritten over hobbelpaden, het vermindert vermoeidheid. Als de bijgeleverde zool niet voldoet, kun je altijd op maat gemaakte of andere inlegzolen gebruiken. Zorg in elk geval dat er geen harde drukpunten zijn onder je voet.
Sluiting en pasvorm: Zoals eerder besproken moet de sluiting jouw voet goed omsluiten. Je wilt je schoenen stevig vast kunnen maken zonder dat er specifieke punten pijn doen. Dit is persoonlijk: de één heeft last van de wreef bij te strakke BOA, de ander vindt druk op de bovenkant van de teen onprettig bij veters. Test hoe de schoen dichttrekt en of dat voor jouw voet werkt.
Hiel en enkel: Let op een goed sluitende hielcup. Je hak mag niet slippen bij het lopen of bij hevig trekken aan de pedalen. Veel schoenen hebben een verstevigde of zelfs beklede hielcup (met antislip materiaal aan de binnenkant) om je hiel gefixeerd te houden. Ook de kraag rond de enkel moet comfortabel zijn, geen scherpe randen. Sommige gravelschoenen (bv. Shimano RX8R) hebben een soort sok/manchet rond de enkel ter bescherming en comfort; dat kan fijn zijn tegen steentjes en stof, maar moet ook passen bij jouw enkelvorm.
Samengevat: pasvorm is persoonlijk, maar cruciaal. Neem de tijd om te passen en indien mogelijk proef te fietsen of lopen. Een goede gravelschoen zit als een stevige handdruk om je voet: vast maar niet knellend, overal goed contact zonder drukpunten. Vergeet niet dat voeten van formaat kunnen veranderen over de jaren en dat zelfs sokdikte verschil maakt, anticipeer daarop. Comfortabele voeten betekenen langer en plezieriger fietsen!
Gravelrijders komen in allerlei weersomstandigheden terecht: van hete zomerdagen op stoffige paden tot frisse ochtenden met nat gras. Ademend vermogen van je schoenen is daarom belangrijk voor comfort. Natte, zweterige voeten kunnen blaren en ongemak veroorzaken, terwijl in de kou ventilatie juist weer ten koste gaat van warmte. Gravelschoenen proberen vaak een middenweg te bieden tussen race- en MTB-schoenen wat ventilatie betreft.
Ventilatieopeningen: Veel schoenen hebben perforaties of mesh-inserts in het bovenwerk om lucht door te laten. Hoe meer gaatjes of gaas, hoe beter de ventilatie en droging van zweet. Raceschoenen hebben soms zelfs ventilatie in de zool (gaatjes aan de onderkant) voor maximale luchtstroom. Bij off-road schoenen is de zool doorgaans dicht, om te voorkomen dat modder of water van onderen binnendringt. Gravelschoenen volgen meestal de MTB-aanpak: een gesloten zool zonder luchtgaten aan de onderkant, maar wel ademende panelen bovenop.
Materialen bovenwerk: Microvezel (synthetisch leer) wordt veel gebruikt en vaak voorzien van perforaties. Daarnaast zie je mesh-stof op minder kritische plaatsen voor extra ademing. Sommige innovatieve modellen hebben volledig gebreide of geweven bovenstukken die zeer goed ademen maar toch stevig zijn. Denk aan een knit-schoen die als een sok om de voet zit, populair bij enkele merken. Het nadeel van heel open structuren is stof en vuil: op gravel kan fijn stof door een grof mesh heen naar binnen komen. Fabrikanten zoeken dus naar balansen, bijv. ademende maar dichte structuren (zoals gebruikte Dyneema-vezels of gelamineerde mesh).
Waterdichtheid: De meeste gravelschoenen zijn niet waterdicht (tenzij specifiek een GTX of winterschoen variant). Ze zijn immers bedoeld om te ademen. Voor natte omstandigheden kun je overschoenen gebruiken of kiezen voor speciale winter-gravelschoenen die gevoerd en waterafstotend zijn. Er bestaan enkele gravelmodels met waterdichte membranen, maar die ademen dan weer minder in de hitte. Voor veel bikepackers die allerlei weer trotseren kan een iets waterafstotende bovenlaag handig zijn, sommige schoenen hebben een DWR-coating zodat spatwater afparelt.
Seizoensoverweging: Bedenk bij je keuze in welk klimaat je vooral gaat rijden. In een hete zomer wil je geen zwarte, volledig dichte schoen zonder ventilatiegaten, je voeten zullen oververhit raken. Maar plan je ook winterse graveltochten, dan is die hyper-geventileerde schoen weer te koud. Veel fanatieke rijders hebben daarom een zomer- en een winteroptie. Maar voor de meesten volstaat een goed geventileerde standaard gravelschoen voor lente/zomer/herfst, gecombineerd met waterdichte overschoenen of dikke sokken voor de koudere/natte dagen.
Droogtijd: Als je schoenen toch nat worden (zweet, regen, plassen), dan is het fijn als ze snel drogen. Synthetische materialen drogen doorgaans sneller dan echt leer. Ook een losse tong of veel padding kan langer nat blijven. Sommige gravelmodellen zijn minimalistisch zodat ze na een regenbui weer gauw droog zijn.
In het kort: ademend vermogen is een must voor comfort, vooral in warme omstandigheden. Kies een model met voldoende ventilatie voor jouw gebruik. Let op dat off-road schoenen vaak iets minder ventilatie hebben dan wegschoenen om bescherming te bieden, maar goede gravelschoenen zorgen alsnog voor voldoende luchtcirculatie om oververhitting te voorkomen. Combineer bij koud weer met overschoenen of kies voor een specifiek wintermodel als je vaak in kou/wet rijdt.
Gravelbiken is avontuurlijk en soms best veeleisend voor materiaal. Je schoenen krijgen te maken met opspattende steentjes, schurende modder, veelvuldig in- en uitklikken, en af en toe een stoot tegen een rots of tak. Duurzaamheid is daarom een belangrijke eigenschap van gravelschoenen. Niemand wil dat zijn splinternieuwe schoenen na één seizoen al versleten zijn.
Enkele factoren die de duurzaamheid bepalen:
Bovenwerk materialen: Moderne fietsschoenen gebruiken vooral synthetische materialen zoals microvezel PU-leer, geweven textiel of combinaties daarvan. Deze zijn gekozen om licht, sterk en onderhoudsarm te zijn. Een stevig microfiber PU-leer kan tegen een stootje, scheurt niet snel en is vaak gemakkelijk schoon te vegen (soms letterlijk met een vochtige doek). Sommige merken verwerken speciale vezels zoals Dyneema in het bovenwerk voor extra scheurvastheid zonder rek.
Echte lederen bovenwerken zie je zelden, behalve bij nichemerken (bv. sommige Lake-modellen met kangoeroeleer), die kunnen erg comfortabel zijn en zich vormen naar je voet, maar vragen meer onderhoud en zijn gevoeliger voor water en slijtage.
Verstevigingen: Goede gravelschoenen hebben vaak extra verstevigingen op slijtageplekken. Denk aan een rubberneus of een stootrand om de teen te beschermen tegen stenen. Ook de zijkant van de schoen bij de voorvoet kan een beschermlaag hebben, omdat daar je schoen bijvoorbeeld langs gravel kan schuren tijdens het trappen in bochten. De hielkap is meestal hard en slagvast. Al dit draagt bij aan de levensduur (en beschermt ook je voet).
Zoolconstructie en noppen: De rubberen noppen onderop zijn uiteraard ook aan slijtage onderhevig, vooral als je regelmatig loopt op harde ondergrond. Duurzamere schoenen gebruiken hoogwaardige rubbers die langzaam slijten. Sommige MTB-schoenen laten je de hele noppenplaat vervangen als die versleten is, maar bij gravelschoenen is dat ongebruikelijk. Kijk of de noppen strategisch geplaatst zijn (contactpunten bij teen, bal van de voet en hiel), dat zijn de plekken die het meest slijten bij lopen. Een stevig bevestigde schoenplaat (met boutjes goed verzonken) is ook belangrijk, zodat die niet uitscheurt als je vaak kracht zet.
Sluitingen en bewegende delen: Klittenband kan na vele keren openen/sluiten wat minder krachtig worden, maar is vaak goedkoop te vervangen. Draaisluitingen (BOA) gaan lang mee; zo niet, zijn onderdelen vaak los verkrijgbaar. Veters... die kunnen uiteraard slijten of rafelen, maar een nieuw vetertje rijgen is de makkelijkste (en goedkoopste) fix. Mechanische gespen zijn doorgaans erg duurzaam, soms is alleen het bandje te vervangen mocht dat versleten raken. Check eventueel reviews of ervaringen van anderen: als een bepaald model bekend staat om brekende gespen of slijtende BOA-kabels, is dat goed om te weten (al komt het niet vaak voor).
Onderhoud (hierover straks meer): Hoe lang je schoenen meegaan, hangt ook sterk af van hoe je ermee omgaat. Met goed onderhoud (schoonmaken, drogen, etc.) kun je de levensduur aanzienlijk verlengen, daar komen we zo op terug.
Wat materialen betreft en hun invloed: Carbon zolen zijn lichter en stijver, maar kunnen bij een harde impact barsten of delamineren (gebeurt zelden, maar carbon houdt niet van scherpe stenen). Nylon/composiet zolen zijn iets zwaarder en minder stijf, maar vaak wel taaier en kunnen meer misbruik verdragen zonder structurele schade. Rubberen loopzolen voegen grip en bescherming toe, maar maken de schoen een tikje zwaarder, een bewuste trade-off voor duurzaamheid buiten de fiets. Een klein detail: lichte high-end schoenen gebruiken soms dunner materiaal om gewicht te sparen, wat ten koste kan gaan van levensduur. Een puur wedstrijdgerichte gravelraceschoen (ja, die bestaan) kan dus iets minder robuust zijn dan een model gericht op bikepacking en avontuur. Bedenk dus ook hier weer je gebruik: heb je schoenen nodig die elke dag zware expedities aankunnen? Kies dan een model dat bekend staat om zijn degelijkheid, ook al is dat misschien 50 gram zwaarder dan de ultralight optie.
Om het meeste uit je gravelschoenen te halen en hun levensduur te verlengen, is goed onderhoud essentieel. Gelukkig is het onderhoud niet ingewikkeld en komt het neer op consistent zorgen voor schone en droge schoenen. Hier enkele tips om je gravelschoenen in topconditie te houden:
Na elke rit schoonmaken: Neem de gewoonte aan om je schoenen na iedere rit even schoon te maken. Zeker als je over modderige of stoffige wegen bent gegaan. Gebruik water en een zachte borstel of een vochtige doek om vuil, zand en modder te verwijderen. Hardnekkig vuil kun je met milde zeep afwassen, maar vermijd agressieve schoonmaakmiddelen die coatings of materialen kunnen aantasten. Even afspoelen onder de kraan of met een tuinslang (lage druk) kan ook, mits je daarna goed droogt.
Droog ze goed (maar voorzichtig): Laat natte of vochtige schoenen altijd goed drogen voordat je ze opbergt. Het beste is op kamertemperatuur, op een goed geventileerde plek. Haal de binnenzooltjes eruit (die drogen los sneller en zo kan de binnenkant luchten). Gebruik geen directe hittebron zoals een radiator, open haard of föhn. Hitte kan de lijmverbindingen in de schoen beschadigen en leer of kunststof uitdrogen of krimpen. Stop eventueel proppen krantenpapier in de schoenen om vocht te absorberen, vervang dat papier na een uurtje als het doorweekt is, en herhaal tot de schoenen droog zijn. Er zijn ook speciale schoendrogers (met milde warmte of luchtcirculatie) die je kunt gebruiken als je vaak met natte schoenen zit.
Niet in de wasmachine: Stop je fietsschoenen nooit in de wasmachine. De harde trommel en het vele water kunnen de vorm en materialen verpesten. Handwas is de enige juiste manier.
Sluitingen onderhouden: Check bij klittenband regelmatig of er geen modder of haren tussen de haakjes zitten; borstel ze schoon zodat ze blijven plakken. Bij BOA-draaiknopjes kun je af en toe controleren of er geen vuil in het mechanisme zit, meestal zijn ze goed afgeschermd, maar spoel ze mee af onder de kraan als je modder hebt gefietst. Veters kun je wassen of vervangen als ze erg vuil of versleten zijn. Een drupje siliconenspray op een ratelgesp of scharnierend deel kan soms helpen om het soepel te houden, maar vaak is dat niet nodig.
Gebruik overschoenen in slecht weer: In de winter of regen kan het verstandig zijn overschoenen te dragen over je gravelschoenen. Dit houdt je voeten warm en droog, maar beschermt ook de schoenen zelf tegen vocht, zout en vuil, wat slijtage tegengaat. Bovendien blijven ze schoner, wat weer scheelt in schoonmaakwerk.
Minimaal lopen op harde ondergrond: Probeer niet onnodig veel op asfalt of ruwe stenen te gaan wandelen op je SPD-schoenen. Het slijt de noppen en kan ook de schoenplaatjes sneller doen slijten. Natuurlijk is lopen soms onvermijdelijk en ook prima, maar onthoud dat ze primair fietsschoenen zijn.
Schoenplaatjes controleren: Hoewel het technisch gezien onderhoud van de pedalen/plaatjes is, valt het erbij: controleer regelmatig de boutjes van je SPD-plaatjes. Door graveltrillingen kunnen die langzaam losraken. Zet ze op tijd weer vast (eventueel met een drupje borgmiddel als Loctite om loskomen te voorkomen). Versleten plaatjes (als de hoeken afgerond zijn of in- en uitklikken lastiger gaat) moet je vervangen, ze kosten niet veel en nieuwe klikken weer als een zonnetje. Doorrijden met versleten plaatjes kan ook je pedalen onnodig laten slijten.
Opbergen: Laat je schoenen niet in een vochtige schuur liggen of continu in de volle zon staan. Bewaar ze op een droge, geventileerde plek. Als ze lange tijd niet gebruikt worden, kan een beetje krantenpapier erin helpen vorm houden en vocht absorberen.
Met deze simpele stappen kun je de levensduur van je gravelschoenen aanzienlijk verlengen. Een goed paar kan meerdere seizoenen meegaan, afhankelijk van de intensiteit van gebruik. Zolen slijten het snelst bij veel lopen; sluitingen en bovenwerk gaan doorgaans jaren mee bij normaal gebruik. Uiteindelijk merk je vanzelf wanneer de demping eruit gaat, de pasvorm minder wordt of de grip van de noppen afneemt, dan is het tijd voor een nieuw paar. Maar tot die tijd: onderhoud loont, zo houd je je schoenen fris en betrouwbaar. Goede gravelschoenen zijn slechts één onderdeel van je uitrusting. Wil je weten welke kleding je het beste kunt dragen bij verschillende omstandigheden? Bekijk dan deze gids over wielerkleding.
Er zijn tegenwoordig veel merken die gravelschoenen aanbieden. Ieder merk heeft zijn eigen filosofie en pasvorm, maar de meest gangbare merken staan bekend om hoge kwaliteit en specifieke eigenschappen. Hier is een overzicht van populaire merken en waar ze om bekend staan:
Shimano: Wereldwijd een van de grootste spelers in fietsschoenen. Shimano gravelschoenen (bijv. de RX-serie) staan bekend om hun degelijkheid en doordachte ontwerp. Ze maken gebruik van Shimano’s SPD-expertise, vaak met een ideale mix van race- en MTB-technologie. Shimano schoenen hebben meestal een neutrale tot iets smallere pasvorm, maar veel modellen zijn in een Wide-versie verkrijgbaar voor brede voeten. Kenmerkend is ook de Shimano Dynalast-leest, ontworpen voor efficiënte krachtverdeling en comfort. Sluitingen variëren: van klittenband bij instapmodellen tot dubbele BOA’s bij topmodellen. Shimano biedt schoenen in alle prijsklassen, en staat bekend om de betrouwbare kwaliteit (veel fietsers doen jaren met hun Shimano schoenen).
Specialized: Het Amerikaanse Specialized is beroemd om zijn innovatieve fietstechnologie, en hun schoenen zijn geen uitzondering. Specialized gravelschoenen maken vaak gebruik van de Body Geometry-technologie: ergonomisch ontworpen voetbedden en zolen die knie- en voetuitlijning bevorderen. Pasvorm is over het algemeen normaal qua breedte, met een iets ruime neus voor de tenen in veel modellen. Ze staan bekend om hoog comfort zonder in te boeten aan prestaties. Vaak uitgerust met BOA-sluitsystemen en stijve carbon/composiet zolen in de hogere segmenten. Specialized richt zich zowel op gravelracers (lichte, stijve schoenen) als op avonturiers (comfortabele, duurzame modellen). Het design is dikwijls strak en modern.
Sidi: Een klassieker uit Italië. Sidi maakt al decennia fietsschoenen en heeft een reputatie voor topkwaliteit en duurzaamheid. Sidi gravelschoenen (vaak vergelijkbaar met hun MTB-lijn) hebben een kenmerkende smalle leest ideaal voor smalle voeten, al bieden ze vaak ook Mega-versies aan die breder zijn voor wie dat nodig heeft. Sidi gebruikt eigen ontwikkelde sluitsystemen, zoals de Tecno-3 draaiknoppen (vergelijkbaar met BOA) en soms klittenband of ratels. Veel onderdelen van Sidi schoenen zijn vervangbaar (bijvoorbeeld de hakpad, de sluitingen), wat de levensduur ten goede komt. Ze staan bekend als zeer stevig en goed afstelbaar, met wat traditionele stijl. Sidi schoenen zijn vaak iets zwaarder, maar onverwoestbaar, een keuze van menig veeleisende fietser die lange tijd met één paar wil doen.
Giro: Giro biedt een breed assortiment, van hippe retro-geveterde gravelschoenen tot high-tech xc-schoenen. De pasvorm van Giro is doorgaans gemiddeld tot iets smal, en veel modellen vallen redelijk waar-maat. Giro werd populair met hun Empire-serie (veters), wat in de gravelwereld in de smaak viel bij liefhebbers van een klassieke look. Daarnaast hebben ze plenty schoenen met BOA of combinaties. Giro schoenen worden geprezen om hun comfort en relatief lichte gewicht, vaak tegen een iets vriendelijkere prijs dan de absolute topmerken. Ze experimenteren ook met materialen, zo hebben sommige modellen een éénstuk bovenwerk zonder naden, voor minder drukpunten.
Fizik: Fizik, bekend van zadels, maakt ook stijlvolle fietsschoenen. Hun gravelschoenen (herkenbaar aan namen als Terra X...) combineren Italiaanse elegantie met functionaliteit. Fizik schoenen vallen vaak wat smaller uit en hebben een strakke pasvorm. Ze gebruiken verschillende sluitingen: van enkelvoudige BOA’s tot hun eigen Powerstrap (bredere klittenband) concept. Kenmerkend is het minimalistische ontwerp en vaak opvallende kleurenopties. Fizik experimenteert met materialen als gebreide uppers of Microtex (kunstleer) om een goede mix van ademend vermogen en stevigheid te krijgen. Over het algemeen richten Fizik schoenen zich op de sportieve rijder die ook oog heeft voor design. Ze bieden hoge kwaliteit, al is de prijs vaak navenant.
Lake: Voor wie pasvorm ábsoluut nummer 1 is, komt vaak bij Lake uit. Dit merk heeft zich gespecialiseerd in fietsschoenen met uiteenlopende leesten en materialen. Lake biedt bijna al zijn modellen in meerdere breedtes (bijv. reguliere en wide) en staat bekend als het walhalla voor fietsers met brede voeten. Sommige Lake schoenen gebruiken kangoeroeleer of ander premium leer voor het bovenwerk, wat zich naar de voet vormt en een geweldig comfort geeft. Ze hebben zowel high-end carbon racezolen als meer flexibele touring-zolen in het aanbod. Voor gravel zijn er Lake modellen die robuust en comfortabel zijn, vaak met dubbele BOA’s of veters. Lake schoenen zijn niet goedkoop, maar wie moeilijk voeten heeft zweert vaak bij dit merk vanwege het ongeëvenaarde comfort en pasvorm-personalisatie.
Northwave: Een ander Italiaans merk, Northwave, brengt kleurrijke en innovatieve schoenen. Northwave schoenen hebben de reputatie breed te vallen prettig voor bredere voeten of wie wat meer teenruimte wil. Ze houden van opvallend design en waren bijvoorbeeld pioniers in winter-MTB-schoenen. Voor gravel hebben ze modellen die veelal op de MTB-lijn lijken: stevige zolen, goede bescherming, soms Gore-Tex uitvoeringen voor slecht weer. Vaak een combinatie van BOA en klittenband. Northwave legt de nadruk op een goede mix van stijfheid en comfort. Ze zijn wellicht minder bekend dan Shimano/Specia/Sidi, maar verdienen aandacht als je een andere pasvorm zoekt of specifieke features (zoals winterschoenen of extra ventilatie).
Pearl Izumi: Dit merk uit de VS focust op functionele, comfortabele fietskleding en schoenen. Pearl Izumi gravelschoenen (bijv. X-Alp serie) staan bekend om hun comfort bij lopen, sommige modellen lijken bijna op trailrunning schoenen maar dan met SPD-bevestiging. Ze kiezen vaak voor iets soepelere zolen en goede demping, gericht op lange dagen en adventure rides. Vaak met veters of klittenband gecombineerd met een enkel draaisysteem. Pearl Izumi gebruikt lichte synthetische materialen (zoals in de Expedition Pro: soepel maar stevig synthetisch bovenwerk). Als performance echt minder belangrijk is dan veelzijdigheid, vind je hier mooie opties. De pasvorm is gemiddeld; niet zo smal als Italiaanse merken, niet extreem breed.
Overige merken: Er zijn natuurlijk nog tal van merken: Bontrager (huismerk van Trek, degelijk en vaak comfortabel), Scott (innovatief, combineert vaak BOA met stiksel-loze ontwerpen), Mavic (voorheen groot, nu kleiner in schoenen, maar lichte ontwerpen), Rapha (stijlvolle premium schoenen, vaak met veters en strakke look, populair onder gravelfans voor de looks), Quoc (een nichemerk gericht op gravel/lifestyle, met fraaie designs en hoogwaardige materialen) en meer. Elk merk heeft zijn eigen nuance, uiteindelijk komt het neer op wat jou goed past en aanspreekt.
Belangrijk is om te benadrukken dat vertrouwde, beproefde merken doorgaans een breed scala aan modellen bieden van hoge kwaliteit. Kies bij voorkeur voor een merk met een goede reputatie, zodat je zeker weet dat je waar voor je geld krijgt en eventuele garantie/onderdelen goed geregeld zijn. Maar laat de merknaam niet het enige zijn; de schoen moet bij jou passen.
Een selectie van verschillende gravel- en offroad fietsschoenen van diverse merken. Elk merk en model heeft eigen kenmerken, van de pasvorm en sluiting tot de materiaalkeuze van de zool. Het loont de moeite om meerdere merken te passen, zodat je voelt welke schoen het beste aansluit op jouw voet en gebruik. Populaire merken als Shimano, Specialized, Sidi, Giro, Fizik, Lake, Northwave en Pearl Izumi hebben allemaal gravelschoenen in het assortiment, elk met hun eigen filosofie op comfort en prestaties.
Tot slot, hoe kies je nu het perfecte paar gravelschoenen dat past bij jouw wensen? Hieronder hebben we de belangrijkste aspecten en tips op een rij, zodat je bij aanschaf op de juiste dingen let (zonder spijt achteraf). Deze tips helpen je de juiste beslissing te nemen:
Bepaal je gebruiksdoel en rijstijl: Denk na over hoe en waar je gaat gravelen. Rijd je wedstrijden of erg sportieve tochten? Dan zijn lichte, stijve schoenen ideaal om maximaal vermogen over te brengen. Ben je meer een avontuurlijke toerder of bikepacker? Dan kun je beter kiezen voor iets soepelere schoenen met veel comfort en ventilatie, omdat je mogelijk ook regelmatig loopt en lange dagen in de schoenen doorbrengt. Voor woon-werk gravelgebruik of gemengd terrein is een allround model vaak prima. Je ambitie en gebruik bepalen de eisen: van race-georiënteerd tot wandelvriendelijk, kies wat past bij jouw plannen. Rijd je vaak in koud of nat weer? Dan zijn reguliere gravelschoenen misschien niet genoeg. Overweeg speciale winter fietsschoenen voor extra bescherming tegen kou en vocht.
Let op zoolstijfheid (kracht vs. comfort): Zoals besproken, is de stijfheid van de zool cruciaal. Extreem stijve carbon zoolmodellen zijn top voor snelheid en races, je trapt geen millimeter naast. Maar vraag je af of je die stijfheid nodig hebt. Voor lange ritten en regelmatig loopwerk is een iets soepelere zool vaak prettiger. Veel merken duiden de stijfheid aan met een getal (bijv. index 10). Gebruik dat ter vergelijking. Middenklasse schoenen hebben meestal een composiet zool die voldoende stijf is voor pittig doorfietsen, terwijl je er nog op kunt lopen zonder als een pinguïn te waggelen. Denk aan je eigen voorkeur: heb je eerder last van pijnlijke voeten of knieën, ga dan niet té stijf.
Pasvorm, pasvorm, pasvorm: Koop geen schoenen zonder te passen, als het even kan. Zorg dat de schoen stevig om je voet zit, zonder knellen. Let op breedte, lengte en volume. Probeer verschillende merken als je niet meteen raak schiet, elk merk heeft zijn eigen leest. Als je heel smalle of brede voeten hebt, zoek dan specifiek naar merken die daarbij passen (zie het merkenoverzicht hierboven). Veel schoenen komen in mannen- en vrouwenvarianten; kies wat het beste aansluit op jouw voetvorm. Vergeet niet je fietssokken te dragen bij het passen. En ben je er tussen twee maten niet zeker van, neig dan naar de iets ruimere kant (maar niet zo ruim dat je gaat schuiven). Een goede pasvorm voelt direct goed aan: je moet vrijwel meteen het idee hebben dat je ermee zou kunnen gaan fietsen zonder irritatie
Eigenschappen afgestemd op omstandigheden: Denk na over speciale kenmerken zoals ademend vermogen, waterdichtheid of isolatie die voor jou belangrijk zijn. Rijd je veel in warme zomers? Dan zijn ventilatie en lichtgewicht materialen cruciaal. Ga je ook in koude maanden het bos in? Overweeg dan ofwel winter specifieke schoenen of in elk geval ruimte voor dikke sokken/overschoenen. Sommige gravelschoenen hebben waterafstotende eigenschappen, fijn als je vaak door nat gras of modder rijdt. Andere hebben weer een extra versteviging of zelfs gespikkelde camo-kleuren die vuil niet laten opvallen. Bedenk in welke omstandigheden jij vooral fietst en kies een schoen die daar goed tegen kan. Ademend in de zomer, beschermend in de winter is het devies (en helaas vaak vraagt dat uiteindelijk om twee paar als je het hele jaar rond optimaal wilt, maar één goede drie-seizoenen gravelschoen komt een eind).
Kies een sluiting die bij je past: Vind je het belangrijk om onderweg je schoenen te kunnen verstellen? Dan zijn BOA-draaisluitingen of ratels perfect, vanwege de snelle micro-aanpassing. Heb je een hekel aan mogelijke kapotte mechaniekjes, dan zijn veters of simpel klittenband misschien jouw voorkeur, die gaan zelden definitief kapot en kun je altijd nog strikken of plakken. Bedenk ook dat je bij modderige omstandigheden soms lastig bij een draaiknop kunt of dat veters vuil kunnen worden. Over het algemeen zijn de moderne systemen erg betrouwbaar, dus dit is vooral persoonlijke voorkeur. Als je de kans hebt: probeer een schoen met veters en een met BOA en merk het verschil in gevoel. Populair is de BOA-sluiting vanwege het gemak en de precisie, maar kies wat jij het prettigst vindt.
Houd rekening met het merk en kwaliteit: Zoals gezegd, ga voor beproefde merken voor de zekerheid. Specialized, Shimano, Fizik, Sidi, Giro, Lake, Northwave, Pearl Izumi, het zijn allemaal gerenommeerde namen die doorgaans hoge kwaliteit en een breed scala aan modellen bieden. Dit betekent niet dat een minder bekend merk niet goed zou zijn, maar met de gevestigde merken zit je meestal safe qua garantie, onderdelen (zoals vervangbare BOA’s, noppen of platen) en consistentie in maatvoering. Lees desnoods wat reviews om te zien hoe een model zich houdt in de praktijk. Maar laat je ook niet alleen door de naam leiden: de beste schoen is degene die jou het beste past en bevalt, niet per se degene met het bekendste logo.
Overige overwegingen, looks en compatibiliteit: Jazeker, het oog wil ook wat. Gravelschoenen komen vaak in mooie, subtiele kleuren (aardetinten, zwart, olijfgroen, soms een fel accent) in plaats van het knalgeel van sommige weg- of MTB-schoenen. Kies een stijl die je leuk vindt, want als je je gear mooi vindt, draag je het graag. Gelukkig zijn veel gravelstijlen tijdloos en onopvallend modieus, dus je zit niet na een jaar met een uit de mode fluorescerende schoen. Ten slotte: controleer de pedaal-compatibiliteit. Vrijwel alle gravelschoenen zijn voor SPD 2-gaats kliksysteem gemaakt (standaard voor gravel). Zorg dat je bijpassende pedalen hebt of aanschaft. Mocht je om wat voor reden dan ook toch met platformpedalen (flats) willen rijden, bedenk dat de zool van gravelschoenen hard is en niet zoveel grip geeft op een vlak pedaal; daarvoor kun je beter specifieke flatschoenen nemen. Maar doorgaans ga je met SPD of een ander 2-bouts systeem rijden, dat sluit perfect aan op gravelschoenen.
Met deze tips in het achterhoofd kun je gericht op zoek gaan. Probeer indien mogelijk meerdere modellen te passen en zelfs een stukje proef te trappen. Vaak merk je dan meteen welke schoenen “verdwijnen aan je voeten” (goed teken!) en welke blijven irriteren. Een goede gravelschoen merk je bijna niet tijdens het fietsen, je kunt je volledig op het avontuur concentreren.
Conclusie: Gravelschoenen zijn een waardevolle investering voor iedereen die regelmatig de gravelpaden op zoekt. Ze zijn ontworpen om het beste van race- en MTB-schoenen te combineren, en daarmee het plezier en de prestaties op de gravelbike te vergroten. Door te letten op de verschillen met andere schoenen en de belangrijke kenmerken als zool, pasvorm, sluiting, materialen en onderhoud, kun je een paar kiezen dat perfect aansluit bij jouw behoeften. Onthoud: het gaat uiteindelijk om jouw comfort en ervaring op de fiets. Met de juiste gravelschoenen trap je vol vertrouwen de onverharde paden op, klaar voor elk avontuur! Veel succes met kiezen en nog meer plezier met gravelen gewenst. Heb je nog geen gravelbike of twijfel je over de juiste keuze? Bekijk dan onze complete gids voor het kopen van een gravelbike en ga goed voorbereid de onverharde paden op!
Terug naar Koopgids